Bệnh lây qua đường tình dục là nhóm bệnh lý truyền nhiễm phổ biến, chủ yếu lây qua quan hệ tình dục không an toàn. Những căn bệnh này nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống.
1. Bệnh lây qua đường tình dục là gì?
Bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs – Sexually Transmitted Diseases, hoặc STIs – Sexually Transmitted Infections) là nhóm bệnh lý lây lan chủ yếu thông qua quan hệ tình dục không an toàn. Con đường lây bao gồm quan hệ qua âm đạo, hậu môn hoặc miệng, cũng như qua máu, dùng chung kim tiêm hoặc từ mẹ sang con trong thai kỳ và khi sinh nở.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi ngày có hơn một triệu ca nhiễm các bệnh tình dục mới. STDs là vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại vì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, mà còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
2. Nguyên nhân và con đường lây truyền
Các bệnh tình dục do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, chủ yếu gồm:
Vi khuẩn: Chlamydia, lậu, giang mai, hạ cam mềm.
Virus: HIV, HPV (Human Papillomavirus), Herpes Simplex Virus, virus viêm gan B.
Ký sinh trùng: Trichomonas vaginalis, rận mu.
Các tác nhân này xâm nhập vào cơ thể qua vết xước nhỏ trong niêm mạc sinh dục hoặc hậu môn khi quan hệ tình dục không an toàn. Ngoài ra, việc dùng chung vật dụng cá nhân như kim tiêm, dao cạo, khăn tắm hoặc tiếp xúc gần với vùng da tổn thương cũng có thể làm lây lan bệnh.
3. 11 bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến
1. Chlamydia
Là bệnh do vi khuẩn Chlamydia trachomatis gây ra, ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Đa số người mắc không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị. Nếu không điều trị, bệnh có thể gây viêm vùng chậu ở nữ, viêm tinh hoàn ở nam và nguy cơ vô sinh ở cả hai giới.
2. Bệnh lậu
Do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae gây ra, bệnh lậu lây truyền mạnh qua quan hệ tình dục đường âm đạo, hậu môn và miệng. Bệnh có thời gian ủ bệnh ngắn khoảng 2-7 ngày. Bệnh lậu có thể gây đau khi đi tiểu, chảy mủ từ dương vật có thể ảnh hưởng tới tuyến tiền liệt và tinh hoàn, gây tắc đường dẫn tinh và khó có con nếu không phát hiện ra.
Ở phụ nữ, 70% các trường hợp có mầm móng lậu cầu nhưng không có triệu chứng. Triệu chứng ban đầu thường nhẹ hơn nhưng có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm vùng chậu, vô sinh, sẩy thai…
3. Giang mai
Là bệnh do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra. Bệnh tiến triển qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn đầu thường biểu hiện bằng vết loét không đau. Giai đoạn thứ hai có thể xuất hiện phát ban toàn thân. Nếu không được điều trị, bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối với tổn thương thần kinh, tim mạch và thậm chí tử vong.
4. Trichomonas vaginalis
Bệnh do một loại ký sinh trùng đơn bào gây ra, phổ biến ở phụ nữ nhiều hơn nam giới. Ở phụ nữ, bệnh gây ra các triệu chứng tiết dịch âm đạo màu vàng xanh, xám; đau khi quan hệ tình dục hay đi tiểu; âm đạo có mùi hôi và ngứa rát… Ở nam giới, bệnh gây ngứa hoặc kích ứng bên trong dương vật, nóng rát sau khi đi tiểu hoặc xuất tinh, tiết dịch từ dương vật…
Nhiễm Trichomonas có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc bị lây lan các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác
5. Herpes sinh dục
Herpes sinh dục do virus Herpes Simplex (thường là HSV-2) gây ra. Triệu chứng đặc trưng gồm hồng ban mụn nước, mọc thành chùm tại bộ phận sinh dục hoặc hậu môn và có hạch vùng trong một số trường hợp.
Triệu chứng nhiễm mụn rộp sinh dục có thể nghiêm trọng hơn ở trẻ sơ sinh hoặc người có hệ miễn dịch kém.
Các đợt bùng phát bệnh thường lặp đi lặp lại nhiều lần và đặc biệt phổ biến trong năm đầu tiên nhiễm bệnh và sẽ tồn tại trong cơ thể người bệnh suốt đời, không thể chữa khỏi hoàn toàn.
6. Sùi mào gà
Do virus HPV gây ra, bệnh có triệu chứng như nổi các nốt hay sẩn nhỏ, u nhú màu hồng hoặc trắng hồng. Kích thước ban đầu từ 1 – 2 mm, rồi tiến triển to dần, sùi lên tạo thành các khối to giống bông cải hoặc như mào con gà, thường không đau.
Mật độ thường mềm, bề mặt sần sùi. Khối u nhú này có tính chất khô hoặc ẩm ướt, dịch có mùi hôi do bội nhiễm. Có khi chỉ có một vài tổn thương riêng lẻ nhưng thường tập trung thành từng đám.
Ở nam giới, vị trí xuất hiện thường gặp ở quy đầu, rãnh quy đầu, mặt trong bao quy đầu, vùng dây thắng, thân dương vật, da bìu, bẹn, mông, đùi. Tổn thương cũng có thể xảy ra bên trong lỗ sáo, niệu đạo; ống hậu môn hay quanh hậu môn; niêm mạc miệng.
7. HIV/AIDS
HIV là viết tắt của virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Theo thời gian, chúng phát triển thành Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) khiến cho hệ thống miễn dịch của người bệnh bị phá hủy. Cơ thể vì vậy không có khả năng chống lại các tác nhân gây hại, khiến cho nhiễm trùng và một số bệnh u.ng th.ư phát triển. Không phải tất cả người nhiễm HIV đều phát triển thành AIDS.
Hiện nay vẫn chưa có cách chữa khỏi nhiễm HIV, nhưng người bệnh có thể được điều trị bằng thuốc kháng virus (ART) và đồng thời làm giảm nguy cơ lây lan cho người khác.
Vì sự nguy hiểm và khó chữa nó được coi là căn bệnh thế kỷ.
8. Viêm gan B
Viêm gan B là bệnh gan mạn tính do virus HBV gây ra. Virus viêm gan B gây bệnh ở gan, nhưng lây qua dịch sinh dục, qua máu và từ mẹ sang con. Đặc biệt, virus này lây nhanh hơn virus HIV từ 50-100 lần khi quan hệ tình dục. Người nhiễm virus viêm gan B thường không có biểu hiện cụ thể.
Một số trường hợp có những triệu chứng như vàng da, chán ăn, mệt mỏi… Bệnh không được chăm sóc tốt có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan… Tiêm phòng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.
9. Hạ cam mềm
Là bệnh do vi khuẩn Haemophilus ducreyi gây ra. Hạ cam mềm đặc trưng bởi sẹo lồi, loét đ.au, và sưng các hạch bạch huyết vùng bẹn dẫn đến mưng mủ. Hạ cam mềm giống các bệnh STDs khác gây loét sinh dục, nó cũng làm tăng nguy cơ lây truyền HIV.
Sau giai đoạn ủ bệnh từ 3-7 ngày, các nốt nhỏ, đau xuất hiện và nhanh chóng vỡ ra thành những loét loét nông, mềm, đau với rìa xù xì, xói mòn (ví dụ với mô nằm cao) và đường viền màu đỏ. Các hạch bạch huyết to lên và bắt đầu trở nên nhạy cảm, sau đó kết hợp với nhau tạo thành ổ áp-xe. Vùng da ở vị trí này có thể trở nên đỏ và sáng bóng và có thể vỡ ra thành lỗ rò.
Tình trạng nhiễm trùng có thể lây lan sang các vùng da khác, dẫn đến các thương tổn mới. Hẹp bao quy đầu, hẹp niệu đạo và lỗ rò niệu đạo có thể là kết quả của căn bệnh này. Điều trị bằng kháng sinh hiệu quả nếu phát hiện sớm.
10. Rận mu
Rận mu (hay càng cua) là loài ký sinh trùng nhỏ, thường sống ở vùng mu hoặc bộ phận sinh dục của con người. Đôi khi chúng cũng được tìm thấy trên các vùng có lông khác của cơ thể. Chúng cần hút máu người để tồn tại và di chuyển bằng cách bò.
Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh rận mu là ngứa dữ dội ở vùng sinh dục. Người bệnh có thể nhìn thấy trứng rận hoặc rận đang bò. Phương pháp điều trị chính cho rận mu là dùng kem diệt rận.
11. U nhú sinh dục
Hầu hết các trường hợp nhiễm u nhú sinh dục sẽ tự biến mất và không gây biến chứng. Nhưng cũng có rất nhiều trường hợp gây nhiễm trùng kéo dài, dẫn đến thay đổi tế bào. Nếu những thay đổi này không được điều trị sẽ chuyển biến xấu đi theo thời gian và trở thành ung thư.
4. Triệu chứng thường gặp của các bệnh lây qua đường tình dục
- Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra mủ.
- Dịch tiết âm đạo hoặc dương vật bất thường.
- Đau khi quan hệ tình dục.
- Ngứa hoặc loét vùng kín.
- Phát ban ở lòng bàn tay, bàn chân.
- Đau bụng dưới, sốt nhẹ.
- Hạch bạch huyết sưng, đau.
Một số bệnh không gây biểu hiện triệu chứng trong giai đoạn đầu, vì vậy việc xét nghiệm định kỳ là cần thiết để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
5. Chẩn đoán bệnh STDs
Để xác định chính xác loại bệnh lây qua đường tình dục, bác sĩ sẽ thực hiện:
- Hỏi tiền sử quan hệ tình dục và các triệu chứng đang gặp.
- Khám lâm sàng bộ phận sinh dục và các vùng liên quan.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra HIV, giang mai, viêm gan.
- Xét nghiệm nước tiểu để phát hiện vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.
- Xét nghiệm dịch tiết âm đạo, cổ tử cung hoặc niệu đạo.
Một số trường hợp cần thêm phương pháp chẩn đoán nâng cao như PCR hoặc cấy vi sinh.
6. Biến chứng nếu không điều trị kịp thời
- Vô sinh ở cả nam và nữ.
- Viêm vùng chậu, viêm tinh hoàn, viêm mào tinh.
- Nguy cơ ung thư cổ tử cung, hậu môn, gan.
- Sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non ở phụ nữ mang thai.
- Tổn thương thần kinh, thị giác, tim mạch.
- Tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Việc trì hoãn điều trị hoặc tự ý dùng thuốc không chỉ khiến bệnh trầm trọng hơn mà còn làm tăng khả năng lây nhiễm cho cộng đồng.
7. Phương pháp điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục
Việc điều trị bệnh lây qua đường tình dục phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh:
- Kháng sinh: sử dụng cho bệnh do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng như lậu, giang mai, Trichomonas.
- Kháng virus: dùng để kiểm soát bệnh do virus như herpes sinh dục, HIV, viêm gan B.
- Thủ thuật ngoại khoa: áp dụng cho các tổn thương do HPV, như sùi mào gà hoặc u nhú sinh dục.
- Điều trị đồng thời bạn tình: nhằm ngăn ngừa tái nhiễm và bảo vệ cộng đồng.
Người bệnh cần tuân thủ đầy đủ phác đồ điều trị, tránh quan hệ tình dục trong thời gian điều trị và tái khám đúng hẹn.
8. Phòng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Duy trì đời sống tình dục lành mạnh và thủy chung một vợ một chồng.
- Sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục.
- Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích làm giảm khả năng kiểm soát hành vi tình dục.
- Tiêm phòng HPV, viêm gan B trước khi có quan hệ tình dục.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm STDs nếu có nguy cơ cao.
- Tránh dùng chung vật dụng cá nhân có khả năng dính máu hoặc dịch tiết.
9. Kết luận
Bệnh lây qua đường tình dục là vấn đề y tế toàn cầu, ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Việc nâng cao hiểu biết, chủ động phòng ngừa và khám sàng lọc định kỳ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Để bảo vệ bản thân và người bạn đời, mỗi cá nhân cần duy trì lối sống tình dục an toàn, tuân thủ các biện pháp dự phòng và chủ động đi khám khi có nghi ngờ nhiễm bệnh.
📣 Cộng đồng Học Chống Đẩy Chuẩn Y Khoa: Nơi tâm sự, chia sẻ, giải đáp mọi thứ về tình yêu, tình dục, sức khoẻ nam khoa, phụ khoa. https://www.facebook.com/groups/hocchongdaychuanykhoaa
📧 Email: bsthuylinh68@gmail.com
🌐 Website: bsdaothuylinh.com
📍Địa chỉ: 78 Mặt Hồ Linh Quang, P. Văn Chương, Q. Đống Đa, Hà Nội
📞 Hotline: 037.980.59.98
BS. Đào Thùy Linh - Mình là bác sĩ Linh giúp bạn tăng cường sinh lý bằng đông y